Ciąża i oczekiwanie na narodziny dziecka to wspaniały czas dla przyszłych rodziców. Jednak nie może obyć się bez szeregu badań sprawdzających nie tylko stan zdrowia dziecka, ale także i przyszłej mamy. W celu oceny prawidłowego rozwoju dziecka warto robić liczne badania. Na co powinna przygotować się przyszła mama oraz jak często niektóre badania się wykonuje?
Wizyta u ginekologa
Pozytywny test ciążowy – co robić dalej? Dla wielu kobiet jest to najszczęśliwszy czas, ponieważ już za dziewięć miesięcy na świecie pojawi się ich pociecha, jednak w głowie pojawia się jedno pytanie, a mianowicie “co dalej?”. Według wytycznych podanych przez NFZ, to zdrowa kobieta powinna udać się na pierwszą wizytę u ginekologa do 10 tygodnia ciąży. Jednak tak naprawdę do tego czasu powinna mieć zrobiony już pełen zestaw badań, jakie wykonuje się w tym czasie (między innymi badanie krwi i moczu), dlatego dobrze jest udać się w okolicach 8-9 tygodnia ciąży, a nie między 5 a 6. Dlaczego? Wykonując badanie USG często lekarz dostanie niejednoznaczny obraz, który można prawidłowo zinterpretować i musi powtórzyć badanie ponownie za 2-3 tygodnie. Inaczej trzeba spojrzeć na sprawę, jeśli ciężarna choruje przewlekle lub poprzednie ciąże były zagrożone – wtedy najlepiej udać się do ginekologa 1-2 tygodnie po wykonanym teście ciążowym. Natomiast jeśli chodzi o ginekologa do prowadzenia ciąży, to zazwyczaj jest to nasz dotychczasowy ginekolog, którego dobrze nas zna. Na pierwszej wizycie spodziewać się możemy wywiadu, w którym lekarz dowie się, na co kobiet ciężarna choruje i dzięki temu może indywidualnie wybrać dodatkowe badania. Jednak jakie są podstawowe badania w ciąży?
Podstawowe badania w ciąży
Na każdym etapie ciąży inne badania są obowiązkowe, a inne zalecane – zależy to przede wszystkim od przebiegu ciąży, historii medycznej pacjentki oraz wyników poszczególnych badań. Oto lista najczęściej wykonywanych badań w czasie ciąży:
Badanie krwi
Wykonuje się je na każdym etapie ciąży, dlatego przyszła mama musi się przygotować, że średnio co drugą wizytę lekarz prowadzący ciąże będzie je zlecał. Poziom przeciwciał czy glukoza – to tylko niektóre parametry, które bada się z krwi przyszłej mamy. Ich prawidłowy poziom umożliwia stwierdzenie, czy w organizmie zachodzą jakieś zmiany. Jest to badanie, do którego najlepiej być na czczo.
Badanie moczu
Badanie, które jest wykonywane jeszcze częściej, aniżeli badania krwi. Pomaga ono zaobserwować pierwsze objawy ogólnoustrojowych chorób. Jest to szczególnie ważne z uwagi na fakt, że mogą powodować groźne powikłania związane z białkomoczem. Badanie moczu umożliwia wykrywanie stanów zapalnych dróg rodnych oraz bakteriomoczu, który wymaga leczenia. Do badania należy oddać mocz ze środkowego strumienia, który jest pierwszym moczem tego dnia.
USG
Jedno z najważniejszych badań, które wykonuje kobieta ciężarna w pierwszym trymestrze ciąży. Umożliwia ono szybkie, bezpieczne i dokładne kontrolowanie rozwoju płodu. Dzięki USG przyszli rodzice mogą po raz pierwszy zobaczyć swoje dziecko oraz poznać jego płeć. Wśród wykonywanych u ciężarnych można wyróżnić USG:
- przezpochwowe – pozwala na określenie dokładniejszego wieku ciąży, ustalenie, czy jest to ciąża pojedyncza, czy mnoga oraz w jaki sposób rozwija się płód,
- przez powłoki brzuszne – pozwala na ustalenie wieku ciąży, położenia płodu oraz łożyska, rozpoznanie wad płodu czy wykrywanie nieprawidłowości u matki,
- piersi – pozwala na wykrywanie raka piersi, który można leczyć w trakcie trwania ciąży,
- test PAPP-A – pozwala na ocenę ryzyka pojawienia się wad genetycznych w kariotypie u płodu.
Badania inwazyjne
Ich wykonanie jest najczęściej zależne od stwierdzonego ryzyka wystąpienia wad chromosomalnych, jakie można stwierdzić na podstawie USG lub testu PAPP-A, jednak nie są obowiązkowe. Wśród nich pojawiają się trzy główne badania:
- amniopunkcja – polega na pobraniu próbki płynu owodniowego (w którym pływa wiele komórek złuszczonego naskórka) w celu zbadania płodu pod kątem metabolicznych i genetycznych chorób,
- biopsja kosmówki – polega na pobraniu próbki błony płodowej (czyli kosmówki) przez pochwę lub brzuch w celu niemal stuprocentowego potwierdzenia wad genetycznych płodu,
- kordocenteza – polega na pobraniu próbki krwi pępowinowej płodu w celu zdiagnozowania np. choroby hemolitycznej płodu czy wad genetycznych.
OGTT – test obciążenia glukozą
OGTT – Oral Glucose Tolerance Test, czyli doustny test obciążenia glukozą, który wykonuje się u osób z podejrzeniem cukrzycy typu II. Pojawia się najczęściej u kobiet w czasie ciąży, które w rodzinie miały już osoby chore na cukrzycę typu II. Je wykrycie jest istotne, ponieważ może odpowiadać za liczne komplikacje w czasie ciąży. Leczenie wykrytej cukrzycy typu II polega na prawidłowej diecie oraz podawaniu insuliny.
Posiew w kierunku GBS
Badanie GBS należy do przesiewowych testów mikrobiologicznych, które wykrywają obecność paciorkowców z grupy B. Wiele kobiet jest ich nosicielami (przebieg bezobjawowy) i mogą powodować zakażenia układu moczowego, posocznicę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a przy porodzie – do kolonizację noworodka. Polega ona na przejściu bakterii z kanału rodnego kobiety na noworodka w czasie porodu, a proces ten może wywołać wiele chorób, np. zapalenie płuc czy posocznicę. Leczenie matki opiera się o prawidłową antybiotykoterapię.
KTG
Inaczej kardiotokografia, która wykonywana jest pod koniec ciąży i podczas porodu. Polega na rejestrowaniu czynności serca płodu oraz czynności skurczowych macicy, dzięki czemu można jednocześnie kontrolować stan dziecka i pojawiające się skurcze.
Jakie badania można dodatkowo zrobić?
Istnieje również wiele badań, które można w czasie ciąży zrobić dodatkowo. Wśród nich wyróżnić można:
- badanie w kierunku toksoplazmozy – badania serologiczne, które opierają się na stwierdzeniu ilości przeciwciał IgG i IgM. To właśnie one są skierowane przeciwko Toxoplasma gondii – pasożycie który może być przyczyną toksoplazmozy wrodzonej u dziecka lub innym nieprzyjemnym konsekwencjom powodującym wady rozwoju,
- oznaczenie TSH – obligatoryjne badanie dla ciężarnych, które ma na celu zdiagnozowanie, czy pacjentka cierpi na niedoczynność tarczycy. Jest to o tyle ważne, ponieważ może zaszkodzić rozwijającemu się płodowi,
- badanie VDRL – ważne badanie przesiewowe, które wykonuje się w celu wykrycia zakażenia kiłą i jest ona obecna na skórze okolic intymnych. Jej występowanie może stanowić zagrożenie dla dziecka, ponieważ może wywołać kiłę wrodzoną.
Oczekiwanie na potomstwo jest niezwykle radosnym czasem. Przygotowywanie pokoiku, kupowanie ubranek czy zabawek wywołuje u przyszłych rodziców uśmiechy na twarzach. Jednak ważne jest, aby wykonywać odpowiednie badania w ciąży w celu kontrolowania rozwoju dziecka oraz stanu ciężarnej kobiety. Dzięki częstym badaniom istnieje większa szansa na szybsze zdiagnozowanie ewentualnych nieprawidłowości i podjęcie leczenia.
