W czasie ciąży młodzi rodzice muszą dbać o wiele aspektów związanych z potomstwem, które już niedługo pojawi się na świecie. Jedne są bardziej związane z urządzaniem pokoju, a inne – z przebiegiem ciąży. Warto zaznaczyć, że mama i dziecko nie zawsze mają taką samą grupę krwi, co może prowadzić do wystąpienia nieprawidłowej reakcji immunologicznej. Konflikt serologiczny może być niebezpieczny zarówno dla zdrowia, jak i życia dziecka. Zatem, co powinniśmy o nim wiedzieć?
Konflikt serologiczny – co warto o nim wiedzieć?
Każdy człowiek dziedziczy po swoich rodzicach nie tylko kolor włosów czy oczu, ale także grupę krwi. Obecność aglutynogenu A decyduje o grupie krwi A, aglutynogenu B – grupie krwi B, aglutynogenu A oraz aglutynogenu B – grupie krwi AB, a jego brak daje grupę krwi 0. To właśnie geny decydują również o odrębnym układzie Rh, wówczas obecność aglutynogenu D określa grupę krwi jako Rh+, a jego brak daje układ Rh-. Są one niezwykle istotne, gdyż odgrywają znaczącą rolę w konflikcie serologicznym. A na czym on polega? Najogólniej mówiąc, mamy z nim do czynienia, kiedy to ciężarna kobieta ma układ Rh-, który jest zdolny do wytwarzania przeciwciał anty-D, a dziecko – Rh+. Oznacza to, że w przypadku połączenia się przeciwciał anty-D matki z krwinkami dziecka, dochodzi do ich rozpadu, co negatywnie wpływa na dalszy rozwój płodu. Z taką sytuacją mamy do czynienia tylko i wyłącznie w przypadku bezpośredniego kontaktu z krwią. Wynika to z fizjologicznej reakcji układu odpornościowego kobiety, który traktuje krwinki płodu jako wrogie i w celu ochrony organizmu – niszczy je. Co prawda, dzięki obecności łożyska nie dochodzi do mieszania się krwi matki i płodu, jednak w przypadku konfliktu serologicznego nie jest ono wystarczającą barierą. Wszystko z uwagi na fakt, iż w ciąży może również dochodzić do niewielkich przecieków w krążeniu matczyno-płodowym.
A jak można wykryć możliwość pojawienia się konfliktu serologicznego? Najlepiej:
- sprawdzić grupę krwi i czynnik Rh u ciężarnej,
- wykonać podobne badania u ojca,
- przeprowadzić badania na obecność przeciwciał anty-D u kobiety ciężarnej,
- poinformowanie lekarza prowadzącego m.in. o wcześniejszym poronieniu.
Konflikt serologiczny – pierwsza a druga ciąża
Konflikt serologiczny może pojawić się w pierwszej ciąży, jednak jest to rzadko występujące zjawisko. Wszystko z uwagi na fakt, iż organizm matki nie zdążył jeszcze wytworzyć przeciwciał. Powstają one w wyniku bezpośredniego kontaktu krwi matki (z czynnikiem Rh-) z krwią dziecka (z czynnikiem Rh+). W przypadku fizjologicznego przebiegu ciąży, dzieje się to dopiero w momencie porodu. A dlaczego u niektórych Pań konflikt serologiczny występuje już w pierwszej ciąży?
Najczęściej jest to skutek niżej wymienionych czynników, do których zalicza się:
- poronienie,
- zabiegi wewnątrzmaciczne,
- ciążę pozamaciczną,
- krwawienia,
- niezgodną serologicznie transfuzję krwi.
Natomiast, jeśli mowa o drugiej i każdej kolejnej ciąży, to znacząco wzrasta ryzyko pojawienia się konfliktu serologicznego. Jest to możliwe, gdyż w organizmie matki są już obecne przeciwciała anty-D, które mogą zostać uaktywnione. A jakie mogą być skutki wystąpienia konfliktu serologicznego oraz czy można mu zapobiec?
Konflikt serologiczny – skutki i zapobieganie
Konflikt serologiczny nie jest niebezpieczny dla matki – co więcej, wszelkie nieprawidłowości przebiegają w sposób bezobjawowy. W przypadku samej ciąży istnieje duże ryzyko przedwczesnego porodu, a także zwiększa się ryzyko poronienia. Niestety, sytuacja jest bardziej groźna w przypadku maluszka, gdyż do najczęstszych skutków konfliktu serologicznego, jaki mogą zagrażać nienarodzonemu dziecku zalicza się:
- niedokrwistość,
- niedotlenienie,
- anemia,
- żółtaczka,
- śmierć.
Na szczęście nie musimy się nad wyraz martwić – konflikt serologiczny to stan, któremu można zapobiec. Podstawowym aspektem jest oznaczenie grupy krwi ciężarnej. Następnie podaje się immunoglobuliny anty-D, dzięki którym zapobiega się tworzeniu przeciwciał. Ma to miejsce zaraz po porodzie, a także w uzasadnionych przypadkach – w trakcie ciąży. Należy również pamiętać o systematycznych wizytach u specjalisty oraz monitorowaniu płodu do czasu porodu.
Konflikt serologiczny to szczególnie niebezpieczne zjawisko, o którym warto wiedzieć już wcześniej. Podstawą jest tutaj badanie obecności przeciwciał odpornościowych w surowicy krwi przyszłej mamy z grupą “Rh-”. Wykonuje się je na początku ciąży i powtarza co dwa miesiące.
