“Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania lub skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwe stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowie” – z tym cytatem chyba każdy z nas jest zaznajomiony. Stanowi nieodłączną część reklamy każdego produktu leczniczego. Warto jednak wziąć te słowa do serca, gdyż faktycznie nieprawidłowe przyjmowanie leków może skutkować nieskuteczną farmakoterapią. A zatem, o czym każdy pacjent powinien wiedzieć?
Pora przyjmowania leków – czy ma znaczenie?
Z pewnością nie raz słyszeliśmy, że ten lek powinien być przyjmowany rano, a inny – wieczorem. Kwestia ta wynika z kilku czynników. Przede wszystkim nasz organizm ma swój rytm dobowy, a więc przyjmowane preparaty powinny być jak najlepiej do niego dopasowane. Jednak to nie wszystko, gdyż dużo zależy także od:
- substancji czynnej w danym preparacie,
- postaci leku,
- choroby, z jaką się zmagamy.
Ogólnie zaleca się, aby leki na nadciśnienie przyjmować rano, podobnie jak hormony czy przeciwzakrzepowe. Wieczorem natomiast, kiedy organizm się wycisza, najlepiej zażywać statyny o krótkim okresie działania czy leki przeciwalergiczne I generacji, które wykazują dodatkowo działanie nasenne.
Które leki można przyjmować na czczo?
Z pewnością nie raz słyszeliśmy, że dany lek powinien być przyjęty na czczo. Oznacza to, że od ostatniego posiłku powinno upłynąć mniej więcej 8-12 godzin. Zatem najlepiej zażyć je od razu po przebudzeniu i co najmniej pół godziny przed pierwszym posiłkiem. A dlaczego? Najczęściej preparaty te trudno się wchłaniają z przewodu pokarmowego, więc potrzebują optymalnych warunków w tym celu. Zalicza się do nich;
- hormony tarczycy,
- leki na osteoporozę,
- niektóre antybiotyki.
Należy również zauważyć, że niektóre leki są przyjmowane na tzw. pusty żołądek. Nie jest to równoznaczne z pojęciem “na czczo”, gdyż tutaj wystarczy, że odczekamy około 2 godzin po zjedzeniu ostatniego posiłku. Pamiętamy tutaj także, aby nie jeść ok. 2 godziny po posiłku, aby lek mógł się prawidłowo wchłonąć.
Leki z jedzeniem czy po jedzeniu?
Oczywiście podczas wizyty u lekarza z pewnością zostaniemy poinformowani, czy dany lek powinien być brany z jedzeniem, czy po jedzeniu. A jakie to ma znaczenie? Oczywiście istotną rolę odgrywają tutaj działania niepożądane, takie jak podrażnienie śluzówki żołądka, wywołanie nudności czy wymiotów. Takie leki powinny być przyjmowane z jedzeniem, czyli w trakcie posiłku. Mowa tutaj przede wszystkim o kwasie acetylosalicylowym czy metforminie. Należy jednak zaznaczyć, że większość leków może być przyjmowanych niezależnie od posiłku. Warto również zwrócić uwagę na to, czy dany preparat nie wchodzi w interakcję z zażywanym przez nas pokarmami, gdyż np. mleko (a konkretnie zawarty w nim wapń) zaburza proces wchłaniania antybiotyków, zwłaszcza z grupy tetracyklin.
Czym można a czym nie powinno się popijać leków?
Niby prosta czynność – popicia leku, a jednak i tutaj można popełnić błąd. Najczęściej w ulotkach jest napisane, że lek powinien zostać pobity odpowiednią ilością płynu. Jednak co tak naprawdę znaczy to mało precyzyjne sformułowanie? Oznacza ono, że powinniśmy sięgnąć po szklankę wody niegazowanej niskiej zawartości minerałów i w temperaturze pokojowej, wodę z kranu lub wodę przegotowaną i schłodzoną. W tym przypadku stwierdzenie jedna szklanka oznacza około 200 ml. Oczywiście są także wyjątki, które z pewnością będą zaznaczone w ulotce. Tak jest m.in. w przypadku żelaza, które powinno być popijane np. sokiem pomarańczowym, gdyż zawarta w nim witamina C zwiększa przyswajalność. Nie zaleca się natomiast popijania leków:
- mlekiem – zawarty w nich wapń korzystnie wpływa na przyswajalność substancji leczniczych,
- alkoholem – może on nasilać działania niepożądane,
- ziołami, a zwłaszcza dziurawcem – wchodzi on w liczne interakcje z lekami przeciwwirusowymi, antykoncepcją czy lekami przeciwdepresyjnymi.
Jak prawidłowo podzielić leki?
W pierwszej kolejności każdy z nas musi wiedzieć, że nie wszystkie leki można dzielić. Wynika to głównie z ich budowy, gdyż często uszkodzenie otoczki chroniącej lek doprowadza do dezaktywacji substancji czynnej. Wiąże się to bezpośrednio z tym, że lek przestaje działać. Kwestia ta dotyczy przede wszystkim:
- czopków – substancja czynna zawarta w czopku nie jest rozmieszczona równomiernie, dlatego należy zaaplikować cały czopek jako jedną dawkę,
- tabletek z otoczką (drażetek) i kapsułek – są to tabletki powlekane, których otoczka ma za zadanie, m.in. ukryj przykry smak czy chronić żołądek przed drażniący działanie leku,
- tabletek dojelitowych oznaczonych jako SR, XR, MR itp. – podział takiej tabletki może powodować zbyt szybkie uwolnienie substancji czynnej, przez co lek nie będzie działał prawidłowo.
Coraz więcej osób zmaga się z trudnościami z przełykaniem dużej tabletki, przez co przyjęcie zalecanej dawki staje się utrudnione. Wówczas należy przekazać tę informację lekarzowi przy wystawianiu recept. W ten sposób będzie on mógł wybrać inny preparat.
Można powiedzieć, że nie ma nic trudnego w przyjmowaniu leków – wystarczy tylko połknąć i poczekać, aż zaczną działać. Jednak okazuje się, że po drodze wyróżnia się wiele czynników, które mogą wpłynąć na jego działanie. Warto zatem zapytać się lekarza lub farmaceuty, jak dany preparat powinien być przyjmowany, aby jego działanie było jak najbardziej efektywne.
