Zawroty głowy to przypadłość, która skutecznie zaburza prawidłowe funkcjonowanie. Jest to stan, w którym wręcz nie sposób prawidłowo funkcjonować – stanowią one bowiem przeszkodę w wykonywaniu niemal wszystkich aktywności, a ponadto w wielu przypadkach wywołują nudności i wymioty. Skąd biorą się zawroty głowy i kiedy nie można ich ignorować? Wyjaśniamy!
Rodzaje zawrotów głowy
Zawroty głowy mogą mieć wiele różnych przyczyn, a więc jak można się domyślać – nie zawsze wyglądają tak samo. Różne rodzaje tej dolegliwości skutkują więc u pacjentów odmiennymi objawami i charakterystycznym odczuwaniem tej dolegliwości.
Pierwszym rodzajem są położeniowe zawroty głowy związane z zaburzeniem czynności obwodowej i ośrodkowej części narządu równowagi. Jak sama nazwa wskazuje, występują podczas zmiany położenia ciała i stanowią od 20 do 40% wszystkich przypadków. Ich cechą charakterystyczną jest to, że pojawiają się wyłącznie podczas ruchu, a czas ich występowania jest stosunkowo krótki – trwają jedynie od kilku do kilkunastu sekund. Co ważne, mogą im towarzyszyć inne objawy, takie jak na przykład nudności, wymioty, czy nawet oczopląs.
Układowe zawroty głowy to przypadłość, na którą cierpią przede wszystkim osoby dotknięte zapaleniem błędnika. W tym przypadku objawy są zdecydowanie silniejsze – poza samymi zawrotami pojawia się również zaburzenie równowagi ciała, w tym nawet upadki, a w wielu przypadkach połączone z wcześniej wspomnianymi przesłankami, a więc z nudnościami, wymiotami i oczopląsem.
Innego rodzaju zawroty głowy to te wywoływane przez schorzenia układu nerwowego. W tym przypadku zawroty głowy występują wskutek silnych napadów niedokrwiennych. Taki stan można rozpoznać po występowaniu jednocześnie przemijających niedowładów, podwójnego widzenia, zaburzenia czucia, a nawet dyzartii, czyli zaburzenia mowy polegającego na niewłaściwej artykulacji.
Czas trwania zawrotów głowy jest bardzo różny. Przykładem są chociażby zawroty występujące podczas migreny – te mogą trwać od kilku minut nawet do kilku godzin.
Najczęściej występujące przyczyny zawrotów głowy
Jak można się domyślać, najczęstszą przyczyną występowania zawrotów głowy są zaburzenia czynności układu równowagi. “Winowajcami” bardzo często są w tym przypadku błędnik i nerw przedsionkowy oraz jądra przedsionkowe pnia mózgu, móżdżek, jądra podkorowe i ośrodki korowe. To jednak nie wszystko. Jakie jeszcze przyczyny zawrotów głowy warto znać?
- Schorzenia laryngologiczne, takie jak zaburzenia błędnika, uraz ucha wewnętrznego, schorzenia ucha zewnętrznego, silny hałas.
- Schorzenia neurologiczne, np. stwardnienie rozsiane, padaczka, migrena, zaburzenia snu, depresja, zaburzenia lękowe, urazy głowy.
- Niedoczynność tarczycy.
- Niedociśnienie lub nadciśnienie tętnicze.
- Stres będący domeną XXI wieku oraz przemęczenie – z tych powodów cierpi niemal każdy, a objawy takiego stanu są przeróżne. Jednym z nich są właśnie zawroty głowy.
Zawroty głowy a kręgosłup
Wydawać by się mogło, że związek pomiędzy zawrotami głowy a kręgosłupem jest praktycznie żaden. Nic bardziej mylnego. Wyszczególniono nawet szczególny rodzaj zawrotów głowy, a mianowicie zawroty szyjnopochodne. Jak się okazuje, nieprawidłowe ułożenie kręgów (kręgozmyk lub złamanie kręgu), a nawet zaburzenia konkretnych mięśni (długi szyi, skrzydłowy przyśrodkowy i in.), a nawet zaburzeniastawu skroniowo-żuchwowego mogą prowadzić do ich powstania, a dolegliwości są niekiedy o bardzo dużym nasileniu. Leczenie zawrotów głowy o podłożu szyjnym wymaga od specjalisty niemałej wiedzy – pierwszym krokiem powinno być jednak zlecenie wykonania dodatkowych badań, które pomogą wyeliminować poważne patologie. W przypadku poważniejszych patologii takich jak złamania, choroby układu nerwowego należy podjąć leczenie szpitalne.
Zawroty głowy – diagnoza
Przez to, że zawroty głowy mogą być wywoływane przez masę różnych czynników, kwestią kluczową jest trafne rozpoznanie przyczyny choroby. Aby to zrobić, specjalista wykonuje szereg badań diagnostycznych, do których wstępem jest nic innego, jak wstępny wywiad lekarski. Następnym krokiem jest wykonanie podstawowych badań ciśnienia tętniczego krwi, tętna w obu kończynach górnych, a także tętna na tętnicach szyjnych. Dalsza diagnostyka nie obędzie się bez testów neurologicznych, laryngologicznych i okulistycznych. Na podstawie wymienionych badań bardzo często lekarz jest już w stanie ustalić przyczynę. Jeśli jednak tak się nie stanie, wykonuje się dodatkowo, w zależności od potrzeby:
- badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, czy rezonans magnetyczny głowy lub odcinka szyjnego kręgosłupa,
- USG tętnic szyjnych,
- próby kaloryczne mające na celu wykrycie problemów z błędnikiem,
- badanie EKG serca,
- badania laboratoryjne.
Leczenie zawrotów głowy
Leczenie zawrotów głowy, podobnie jak diagnostyka, to niełatwe zadanie, z którym muszą zmagać się pacjenci i specjaliści. Najprostszy scenariusz to oczywiście ten, gdy zawroty głowy są skutkiem ubocznym przyjmowania pewnych leków – w takiej sytuacji musi nastąpić kontrolowana zmiana farmakologii, dzięki której problem powinien zniknąć. W pozostałych przypadkach jest to jednak dużo bardziej skomplikowane. Lekarze w wielu przypadkach decydują się na wprowadzenie w życie pacjenta terapii polegającej na eliminacji przyczyny wywołującej chorobę lub zminimalizowanie skutków uszkodzenia błędnika. Niezbędna może okazać się również rehabilitacja, ćwiczenia równowagi, a nawet nauka „bezpiecznego” upadania w razie nagłych sytuacji. W wielu sytuacjach stosuje się również środki farmakologiczne pozwalające na zmniejszenie objawów, a w późniejszym czasie całkowite wyeliminowanie zawrotów głowy.
To jednak nie wszystko – w minimalizowaniu zawrotów głowy nieoceniona okazuje się również zmiana stylu życia. Jak się bowiem okazuje, wiele osób jest nimi dotkniętych z powodu przemęczenia lub nieprawidłowej postawy podczas pracy lub snu. Ratunkiem w takiej sytuacji będzie przyjrzenie się swojemu snu – nocny wypoczynek powinien być nie tylko odpowiednio długi, ale również efektywny. W poprawie jakości snu bardzo często pomaga zmiana materaca na nowy, dopasowany do potrzeb i preferencji użytkownika. Rynek sypialniany w ostatnim czasie stale się rozwija, dlatego osoby zainteresowane zakupem mają do wyboru coraz więcej propozycji – w asortymencie sklepów pojawiają się zarówno propozycje piankowe, jak i sprężynowe, czy ortopedyczne. Ich ogromną zaletą jest fakt, iż występują w przeróżnych rozmiarach i twardościach, dlatego są w stanie spełnić oczekiwania wszystkich.
Nie ignoruj zawrotów głowy – jeśli notorycznie utrudniają Ci życie, działaj!
Sylwia Pierzchlewicz
mgr fizjoterapii, trener personalny
